30 Eylül 2019 tarihinde, Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından TS 13885 “Yüksekte Çalışma ve Kurtarma için Teorik Uygulama Eğitimlerinin Verilmesi ile İlgili Kurallar” standardı yayımlanmıştır. Ülkemizde meydana gelen ölümlü iş kazalarının ilk sırasında yer alan yüksekten düşme riskinin azaltılabilmesi için verilecek olan eğitimlerin esasları ile ilgili ilk Türk standardıdır. TS 13885 standardı, 2006 senesinde yayımlanmış ve hala yürürlükte olan İngiliz Standardı BS 8454:2006 standardından yararlanılarak hazırlanmıştır.

 

Yüksekte çalışma eğitimleri standardı ile, yüksekte çalışma eğitimi verecek kurumların, eğitmenlerin ve eğitime katılacak olan adayların nitelikleri, eğitim alanının özellikleri, eğitimde kullanılacak olan araç, gereç ve materyaller, eğitim sonrasında yapılacak olan ölçme ve değerlendirme ile yüksekte çalışma eğitimi sonrasında katılımcılara verilecek olan sertifika ile ilgili standardizasyon getirilmesi amaçlanmıştır.

 

Muhtemelen, ileriki dönemde TS 13885 standardı baz alınarak Bakanlık tarafından yasal düzenlemeler getirilerek yüksekte çalışma eğitimlerinin usul ve esasları düzenlenecektir.

 

TS 13885 standardı, kapsam olarak Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Ek 4 Bent A’da belirtilen yüksekte çalışma kapsamındaki çalışmaların eğitimlerine uygulanabilmektedir. Ancak sadece yapı işlerinde gerçekleştirilen yüksekte çalışma faaliyetleri değil, yüksekte çalışmaya maruz kalınan her türlü çalışma yöntemleri için uygulanacak eğitimler için de uygundur. Standart, gezi, spor amaçlı tırmanma, eğlence, takım oluşturma ve benzer aktiviteler için uygulanmamaktadır.

 

Yüksekte Çalışma Eğitimi Verecek Kurumların (Eğitim Sağlayıcısının) Nitelikleri

 

TS 13885 standardı, yüksekte çalışma eğitimlerini düzenleyecek olan kurumlar ile ilgili başlıca aşağıdaki düzenlemeleri getirmektedir:

 

     - Eğitim sağlayıcıları, vereceği eğitimler ile ilgili bir yönetim sistemi kurmalı, uygulamalı ve denetimini gerçekleştirmelidir.

     - Eğitim sağlayıcıları, yürütülen eğitim faaliyetleri ile ilgili sigorta sağlamalıdır. Bu sigorta, yüksekte çalışma ve bedensel yaralanmalar dahil, eğitimi kapsayan kamu sorumluluğunu ve mesleki tazminatı içermelidir.

     - Eğitim sağlayıcıları her kurs için kurs içeriği, kursiyerlerin bilgileri, eğitmen bilgileri ve diğer dış kaynaklı dokümanları kayıt altına alınmalıdır.

     - Eğitim sağlayıcıları, kurmuş oldukları yönetim sistemini en az yılda bir kez denetlemeli ve üst yönetim ile gözden geçirme toplantıları düzenlenmelidir.

     - Eğitim sağlayıcıları, standartta belirtilen kurs yöneticisi, kurs sorumlusu, baş eğitmen, eğitmen ve ölçme ve değerlendirici personeli temin etmiş olmalı ve bu personelin görev ve sorumluluklarını açıkça belirlemelidir.

     - Eğitim sağlayıcıları, sahip olduğu eğitim tesisi, araç ve gereçlerinin kontrol ve bakımları ile tüm eğitim faaliyetlerine dair güvenli çalışma sisteminin muhafazası için prosedürler hazırlamalı ve uygulamalıdır.

     - Risk değerlendirmesi hazırlayarak eğitim tesisinde ve eğitim faaliyetlerinde karşılaşılabilecek riskleri asgariye indirmeli ve kontrol altına almalıdır.

     - Eğitim müşteri sahasında gerçekleştirilecek ise, eğitim sahasının standartta belirtilen tavsiyelere uygunluğunu değerlendirmelidir.

     - Eğitim ortamı, uzman bir kişi tarafından en az altı ayda bir kontrol edilmeli ve kontrol sonuçları kayıt altına alınmalıdır. Hasarlı görünen hiçbir eğitim ekipmanı kullanılmamalı ve muayene edilene dek karantinaya alınmalıdır.

     - Verilen eğitimin hedeflerini karşılayacak eğitim araç ve gereçleri sağlanmalıdır.

     - Eğitimde kullanılan tüm mevzuat, referans bilgileri ve diğer kılavuz dokümanlar referans amacıyla kursiyerlere temin edilmelidir.

     - Eğitim sağlayıcıları, eğitim sırasında kursiyerlerin yaralanmaları veya hastalanmaları durumuna karşı uygun ilkyardım ekipmanının ve personelin bulunmasını sağlamalıdır.

     - Eğitim sağlayıcısı tarafından bilgilendirme broşürü hazırlanmalı ve bu broşürde eğitimin amaçları, hedefleri ve kapsamı ile ilgili bir açıklama, teorik ve uygulamalı içerik ve her tür sertifikanın geçerlilik süresini belirten bir beyan içermelidir. Ayrıca kursiyerler için temin edilen ilkyardım kapsamı ile eğitim sağlayıcısı tarafından üstlenilen sigorta kapsamının detayları belirtilmelidir.

     - Eğitim sağlayıcı eğitim ile ilgili geri besleme alabilmek için her kurs sonunda kursiyerlerden eğitim değerlendirme formu doldurmalarını istemelidir. Bu formlar, eğitimi geliştirmek adına eğitim sağlayıcısı tarafından değerlendirilmelidir.

     - Eğitim sağlayıcı, müşterilerden ve kursiyerlerden gelen şikayetlerin değerlendirilmesi amacıyla bir prosedür oluşturmalı ve uygulamalıdır.

 

 

Yüksekte Çalışma Eğitmenlerinin Nitelikleri

 

TS 13885 standardı, yüksekte çalışma eğitimlerini verecek olan eğitmenler ile ilgili başlıca aşağıdaki düzenlemeleri getirmektedir:

 

     - Eğitmen uzman bir kişi olmalıdır. (Uzman kişi tanımı standartta ayrıca yapılmıştır.)

     - Eğitmenin, eğitim temin ettiği konu hakkında ve eğitimin seviyesinde yeterliliği ile ilgili yazılı bir kanıta (diploma, belge, sertifika vb) sahip olması gerekmektedir.

     - Yüksekte çalışma konusunda deneyimli olduğunu yazılı olarak kanıtlamalıdır.

     - Risk değerlendirme eylemini üstlenme ile ilgili eğitim ve yeteneğini kanıtlamalıdır.

     - En az teknik ön lisans, lisans eğitimini tamamlamış olmalı, resmi veya özel sektörde 7 (yedi) yıl süreyle iş sağlığı ve iş güvenliği saha/operasyon ve eğitim tecrübesine sahip olmalı ve sigortalı olduğu günleri ve hizmet türünü belgeleyebilmelidir.

     - Eğitim verilecek sektörlere ait bilgi ve tecrübe sahibi olmalıdır.

     - En az 40 saatlik teorik ve pratik yüksekte çalışma sorumlusu eğitimi ve/veya yerel ve uluslararası devlet üniversitelerinden 105 saatlik Düşme Durdurma Uzmanlığı eğitimini başarılı bir şekilde tamamlamış olmalıdır.

     - Yerel ve uluslararası devlet üniversitelerinden 96 saatlik Eğitici Eğitimini başarılı bir şekilde tamamlamış veya Pedagojik Formasyon sertifikasına sahip olmalıdır.

     - Eğitim esnasında kullanılan malzeme konusunda deneyimli olmalıdır.

     - Geçerli ilkyardım sertifikasına ve OED (Otomatik Şok Cihazı) kullanımı konusunda bilgi sahibi olmalıdır.

     - Kursiyerlere kur içeriğini açık ve pratik yoldan açıklama becerisine sahip olmalıdır.

     - Gerekli olabilecek acil durum prosedürlerini üstlenme becerisine sahip olmalıdır.

 

 

Verilecek Kursların Nitelikleri

 

     - Her kurs, teorik ve uygulama eğitimi veya sadece teorik eğitimden oluşabilir.

     - Teorik eğitim olmadan, uygulama eğitimi verilmemelidir.

     - Sadece teorik eğitim, bir kursiyerin yüksekte çalışma konusundaki yetkinliğine yeterli olarak görülmemelidir ve bu durum kursiyerlere kurs öncesi materyalde açıkça belirtilmelidir.

     - Uygulama eğitim kursları, öğrenme hedeflerinin doğrulanabilir olacağı şekilde tasarlanmalıdır.

     - Öğrenim hedefleri, planlı bir amaç için tasarlanmalıdır.

     - Eğitim kurumu (sağlayıcısı), eğitime katılacak kursiyer niteliklerini (örneğin fiili yeterlilik bakımından) tespit etmeli ve kurs öncesinde açıkça belirtmelidir.

     - Kurs malzemesi asgari olarak, kursun amaç ve hedefleri, kursun kapsam ve uygulanabilirliği, verilen sertifikanın geçerlilik süresi, kurs müfredatı ve zaman cetveli, kurs notları, kursiyerlerin değerlendirilme araçları ve şikayet ve itiraz prosedürlerini içermelidir.

     - Uygulama eğitimi, uygunsuz teknik veya araç ve gereç kullanımıyla verilmemelidir.

     - Tüm kurslar, kursiyerlerin bilgi ve yeterliliği ile ilgili değerlendirmeye tabi tutulmalıdır. Yeterlilik değerlendirme kriterleri tüm kurslarda açıkça belirtilmelidir. (Örneğin; emniyet kemerleri kullanım öncesi kontrole tabi olup, doğru şekilde takılmış ve ayarlanmıştır.)

     - Her kurs için eğitim ve değerlendirme amacıyla kontrol listeleri hazırlanmalıdır.

 

 

Yüksekte Çalışma Eğitimi Alacak Olan Adayların Nitelikleri

 

TS 13885 standardı, yüksekte çalışma eğitimine katılacak olan adaylar ile ilgili başlıca aşağıdaki düzenlemeleri getirmektedir:

 

     - Adayların 18 yaşından küçük olmamaları gerekmektedir.

     - Eğitime katılacak olan adaydan eğitime uygunluğuna dair sağlık formu istenmelidir.

 

 

Kursiyerlerin Değerlendirilmesi ve Sertifikalandırılması

 

TS 13885 standardı, kursiyerlerin kurs içeriği ile ilgili bilgisi ve kurs kapsamındaki teknikleri yürütmede yeterli olup olmadığını belirlemek amacıyla, hazırlanan kontrol listesine uygun şekilde kursiyerlerin teorik ve pratik performansı değerlendirilmeli ve kaydedilmelidir.

 

Her değerlendirme sonrasında, ölçme değerlendirici kursiyerler ile sözlü olarak bilgi ve/veya performansı ölçülmelidir.

 

Kursun ve değerlendirmenin başarı ile tamamlanması sonrasında kursiyerlere bir sertifika ya da diğer yazılı bir kanıt hazırlanmalıdır. Bu sertifika üzerinde bulunması gereken bilgiler standardın Ek D’sinde belirtilmiştir.

 

 

Not: Yazı, ilgili standart hakkında sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, standardın kendisi Türk Standartları Enstitüsü’nden temin edilmelidir.